Το νησί ......... του Πάσχα

Το νησί του Πάσχα, είναι νησί της Πολυνησίας, βρίσκεται στον Ειρηνικό και είναι επαρχία της Χιλής. Θεωρείται το πλέον απομονωμένο νησί στον κόσμο. Κατοικήθηκε τον 5ο αιώνα από Πολυνήσιους.Το όνομά του, οφείλεται στον Ολλανδό θαλασσοπόρο Γιάκομπ Ρόγκεβεν, που έφτασε εκεί το Πάσχα του 1722.

Το νησί δημιουργήθηκε από τρεις διαφορετικές ηφαιστιακές δράσεις. Οι ακτές του είναι απόκρημνες, ενώ υπάρχουν πολλά σπήλαια μεσα στα οποία, έχουν βρεθεί ξύλινα μικροαντικείμενα , εικόνες και ένα είδος ιερογλυφικής γραφής πάνω σε ξύλο.

 

Οι πρώτοι Πολυνήσιοι άποικοι βρέθηκαν σε ένα νησί με εύφορο έδαφος, άφθονη ξυλεία, επαρκή ζωτικό χώρο και όλα τα προαπαιτούμενα για μια άνετη ζωή. Ευδοκίμησαν και πολλαπλασιάστηκαν. Ο μαλακός και πορώδης ηφαιστειογενής βράχος του νησιού ήταν ιδανικός για τη σμίλευση αγαλμάτων .  Οι γλύπτες ήταν έμπειροι τεχνίτες.

   

Πρώτα σχεδίαζαν ένα σχέδιο στο βράχο και ύστερα σιγά σιγά με πέτρινα εργαλεία έσκαβαν το άγαλμα στο βράχο. Εάν ένα ελάττωμα εμφανιζόταν στο βράχο κατά την κατασκευή, το άγαλμα εγκαταλείπονταν και άρχιζαν άλλο. Για την μεταφορά και το στήσιμο,  επιστρατευόταν ολόκληρη η φυλή, ενώ όλη η διαδικασία συνδυαζόταν με τελετές και ιερουργίες. 

Από τη στιγμή που το άγαλμα φτιαχνόταν, έπρεπε να μεταφερθεί κατά μήκος του νησιού προς τα βάθρα που είχαν προετοιμαστεί για αυτά. Αυτό σήμαινε μετακίνηση έως και για 14 μίλια σε ορισμένες περιπτώσεις.  Το κύλισμα   γινόταν πάνω σε κορμούς που λιπαίνονταν με λάδι κοκοφοινικιάς.
Το σήκωμα του αγάλματος σε όρθια στάση  γινόταν με κατάλληλα τοποθετημένους κορμούς.\

Μερικοί μάλιστα υποθέτουν ότι τα αγάλματα μεταφέρονταν στο δρόμο σε όρθια θέση συγκρατούμενα από εργάτες με κατάλληλο χειρισμό σχοινιών. Κάτι τέτοιο θα επαλήθευε και τον αρχαίο θρύλο του νησιού ότι τα αγάλματα «περπατούσαν» μέχρι το σημείο της τοποθέτησής τους! Εάν κάποιο άγαλμα έπεφτε, κατά τη διάρκεια της μεταφοράς, το εγκατέλειπαν εκεί που έπεσε.

Τελικά τα αγάλματα στήνονταν κατά μήκος της ακτογραμμής, κοιτώντας προς το εσωτερικό, ίσως για να προστατεύουν και να φέρνουν καλή τύχη στους κατοίκους του νησιού.
Όμως τελικά τα αγάλματα δεν τους προστάτευσαν, μάλλον συνέβαλαν και αυτά στον αφανισμό τους. Ο αυξανόμενος πληθυσμός του νησιού   έκοβε τα δάση ταχύτερα από όσο μπορούσαν αυτά να αναπαραχθούν.  Η ξυλεία χρησιμοποιήθηκε για κήπους , καύσιμα, κανό, σπίτια και -βεβαίως- αγάλματα.

Καθώς τα δάση εξαφανίζονταν, οι κάτοικοι ξέμειναν από ξυλεία και από σκοινιά για τη μεταφορά και το στήσιμο των αγαλμάτων. Πηγές και ρυάκια ξεράθηκαν,  τα άγρια θηράματα εξαφανίστηκαν. Καθώς δεν είχαν ξυλεία για να φτιάξουν μεγάλες βάρκες, λιγόστεψε και η αλιεία. Οι σοδειές τους επίσης μίκρυναν . 

Μια τάξη πολεμιστών σύντομα πήρε την εξουσία από τους κληρονομικούς ηγέτες. Οι άνθρωποι άρχισαν να ζουν σε σπηλιές για προστασία από τους εχθρούς τους. Γύρω στα 1770 αντίπαλες ομάδες άρχισαν να γκρεμίζουν η μία τα αγάλματα της άλλης, με τόσο μίσος ώστε τοποθετούσαν μεγάλες κοφτερές πέτρες στο σημείο όπου έπεφταν για να αποκεφαλίζονται! Το τελευταίο άγαλμα έπεσε το 1864.  

Καθώς τα ιθαγενή πουλιά εξαφανίζονταν κι αυτά από το κυνήγι και από την καταστροφή των βιοτόπων, έπαψαν πια να γονιμοποιούν τα λουλούδια των δέντρων και να διασπείρουν τους σπόρους τους.
Αφού εξολόθρευσαν τα πάντα, οι άνθρωποι  άρχισαν  να στρέφονται   σε νέες πηγές διατροφής: στους ανθρώπους! Τα κόκαλα ανθρώπων, όπως δείχνουν οι ανασκαφές, αρχίζουν να πληθαίνουν από την περίοδο αυτή, στους σωρούς με τα αποφάγια. 

Οι σημερινοί κάτοικοι ονομάζουν τα αγάλματα mata kita rane.
Ονομασίες που παραπέμπουν ηχητικά στην ελληνική φράση μάτια που κοιτάνε τον ουρανό.